Patrycja Orzechowska

Tytuł wystawy Ciało w formie zarysowuje główne wątki sztuki Patrycji Orzechowskiej: cielesność, zagadnienia wzajemnego porządku ludzi i zjawisk, żywotność rzeczy. Pokaz w Kronice prezentuje prace z ostatnich kilku lat twórczości artystki: kolaże, inscenizowane fotografie, instalacje.

W cyklu kolaży Kinderturnen Orzechowska wykorzystuje zdjęcia z niemieckiego podręcznika Gimnastyka dziecięca. Zbiór ćwiczeń w fotografiach, ilustrujący zastosowanie przyrządów i przyborów gimnastycznych w przedszkolu (oryginalny tytuł Kinderturnen) z 1959 roku. Fotografie dzieci (modele z książki byli mieszkańcami sierocińca) artystka wpisuje w geometryczne struktury tworzące abstrakcyjny twór bądź układające się w słowa 'Haus’ lub 'Home’, wskazujące na pozornie bezpieczną i uporządkowaną przestrzeń. Niczym w Kinderszenen (sceny dziecięce) Roberta Schumanna, nawiązania do dzieciństwa wiążą się z sentymentalną podróżą do przeszłości, ale i opresyjnością wspomnień.

W swoich pracach Patrycja Orzechowska nawiązuje też do sztuk performatywnych, współpracuje z gimnastyczkami, tancerzami czy aktorami. W serii fotografii Homebody modelką jest młoda dziewczyna, wykonująca figury asanów z jogi, zestawione z przedmiotami codziennego życia (krzesła) i przestrzenią domu.

Ciało w formie wskazuje na uprzedmiotowienia ciała (naszego ja) w urządzeniach, zarówno materialnych, jak i ideowych. Wiele systemów politycznych, religii, ale i modernistycznych kierunków artystycznych posługiwało / posługuje się pozornie antropocentrycznym sposobem myślenia wizualnego (pitagorejską kliszą mentalną), wpisując figurę człowieka w apriorycznie przyjęte formy całości, symbolizowane np. przez figury geometryczne, krzyże, gwiazdy czy inne struktury symboliczne, służące narzędziom kontroli i poskramianiu seksualności. Zarazem artystka podejmuje też wątek ćwiczeń i tresury ciała, stanowiących jeden z symptomów dzisiejszego terroru sprawności i wypierania lęku przed śmiercią.

Działania Patrycji Orzechowskiej zmierzają jednocześnie do przywrócenia / podtrzymania żywotności przedmiotów, które straciły swoje funkcje. Podobnie jak w przypadku znalezionej niemieckiej książki (archeologia fotografii), wykorzystuje w swoich instalacjach na wystawie (Szkielety, Ściana) stare abażury, czy zużyte fajerwerki, z pełną konsekwencją znaczeń, które niosą: powtórnego światła, błysku, wybuchu, iluminacji… Last but not least instalacja Szkielety, zaaranżowana w dawnym pomieszczeniu mieszkalnym bytomskiej instytucji (niegdyś rodziny żydowskiej Kohnów) wpisuje się zarazem w szereg działań Kroniki na tożsamości miejsca.